Rosnący sceptycyzm wobec szczepień: czynniki wpływające i środki zaradcze zwiększające chęć do szczepień w Niemczech.

Rosnący sceptycyzm wobec szczepień: czynniki wpływające i środki zaradcze zwiększające chęć do szczepień w Niemczech.

Niechęć rodziców do szczepień: przyczyny i możliwe rozwiązania

Szczepionki należą do najskuteczniejszych środków zapobiegawczych przeciwko chorobom zakaźnym. Dzięki skoordynowanej globalnej kampanii szczepień choroby takie jak ospa zostały wyeliminowane na całym świecie. Polio i odra również stały się rzadkością w wielu częściach świata. Jednak rosnąca liczba teorii spiskowych podważa zaufanie do wysiłków w zakresie szczepień, szczególnie podczas obecnej pandemii Covid-19.

Nowe badanie opublikowane w Advances in Pediatrics analizuje istotne czynniki ryzyka związane z uchylaniem się od szczepień, szczególnie w przypadku szczepionek przeciw grypie i wirusowi brodawczaka ludzkiego. Jednakże roszczenia związane z wirusem SARS-CoV-2 są wykluczone.

Dzieci są pod opieką rodziców, dlatego kluczowa jest zgoda rodziców na szczepienie dziecka. Jednak zaufanie rodziców do szczepionek znacznie podważa szerzące się mity na temat szkodliwych skutków szczepień. Te teorie spiskowe często opierają się na fakcie, że choroby, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, stały się niezwykle rzadkie w wielu krajach rozwiniętych i dlatego odpowiadają jedynie za niewielki odsetek zachorowalności i śmiertelności wśród dzieci.

Tragiczną konsekwencją tych teorii spiskowych jest rosnąca nieufność rodziców do skuteczności i zalet szczepionek. Na przykład w Stanach Zjednoczonych aż jedna siódma dzieci w wieku przedszkolnym nie otrzymuje zalecanych szczepień ze względu na sprzeciw rodziców, a ponad 25% rodziców w USA opóźnia szczepienie swoich dzieci. Dzieci, które nie zostały zaszczepione ze względu na sprzeciw rodziców, są narażone na zwiększone ryzyko zapadnięcia na choroby, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, co z kolei może prowadzić do wybuchów epidemii, jak miało to miejsce w ostatnich latach w przypadku odry i krztuśca.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i jej Strategiczna Grupa Ekspertów ds. Szczepień (SAGE) definiuje uchylanie się od szczepień jako „opóźnione przyjęcie lub odrzucenie szczepionek pomimo dostępności usług w zakresie szczepień”. Postawy rodziców wobec szczepień różnią się w zależności od czasu, miejsca i rodzaju szczepionek. WHO wymienia w tym kontekście trzy „C”: wygoda, współudział i zaufanie. Postawy wobec szczepień wahają się od całkowitego odrzucenia wszystkich szczepionek po gotowość do przyjęcia wszystkich zalecanych szczepionek bez zastrzeżeń.

Istnieje wiele powodów, dla których rodzice odmawiają szczepień swoim dzieciom. Należą do nich strach przed skutkami ubocznymi, przekonanie, że szczepienia nie są tak naprawdę konieczne ze względu na obecną niską częstość występowania chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, wątpliwości co do skuteczności szczepionek, myślenie indywidualistyczne, obawy moralne oraz opinie za lub przeciw szczepieniom. Wielu rodziców uważa, że ​​szczepionki powodują choroby, a nie im zapobiegają. Niektórzy twierdzą nawet, że zbyt duża liczba szczepionek może osłabić układ odpornościowy dziecka, że ​​w szczepionkach znajdują się rzekome toksyny i że całym ruchem szczepień kierują pozbawieni skrupułów producenci, których interesuje jedynie ich marża zysku. Ponad jedna trzecia rodziców uważa, że ​​dzieci otrzymują w ciągu pierwszych dwóch lat życia zbyt wiele różnych szczepionek, natomiast ponad 90% rodziców uważa, że ​​w ciągu jednego dnia należy podać maksymalnie trzy szczepionki.

Istnieje wyraźny związek pomiędzy medycyną alternatywną, stylem życia zorientowanym na przyrodę i niechęcią rodziców do szczepień, którzy odmawiają szczepienia swoich dzieci. Ci rodzice, którzy nawet czterokrotnie częściej korzystają z medycyny alternatywnej, często uważają, że zarażenie się chorobą, której można zapobiegać poprzez szczepienie, jest dla dziecka lepsze niż szczepienie. W tej grupie rodziców takie preferencje wyrażane są także w odniesieniu do żywności ekologicznej i alternatywnych podejść do szkoły.

Pomimo oficjalnego wycofania wpływowego artykułu z 1998 r., w którym stwierdzono związek między zaburzeniami ze spektrum autyzmu a szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR), a także zdyskredytowania autora Andrew Wakefielda, miliony rodziców nadal wierzą w taki związek. Rodzice ci twierdzą również, że powiązanie to dotyczy nie tylko szczepionki MMR, ale szczepionek w ogóle.

Nieodłącznym błędem przy próbach korygowania fałszywych przekonań jest założenie, że dostarczenie informacji skoryguje te fałszywe przekonania. Ludzie akceptują lub odrzucają informacje w oparciu o ideologiczną akceptację źródła informacji. W szczególności przemysł farmaceutyczny, któremu bardziej zależy na zyskach niż ogólnych korzyściach z opracowywania leków, w dużej mierze stracił wiarygodność w oczach opinii publicznej. Ich powiązania ze społecznościami badawczymi, medycznymi i rządowymi również są postrzegane jako niekorzystne. Kiedy ludzie tracą zaufanie do swojego rządu, prowadzi to do poczucia ucisku. To z kolei może prowadzić do teorii spiskowych, które ostatecznie przyczyniają się do niechęci wielu rodziców do szczepień.

Powszechne stosowanie szczepień doprowadziło również do tego, że niepewni rodzice postrzegają zalecenie szczepienia swoich dzieci jako formę presji społecznej. Rodzice ci następnie również wyolbrzymiają skutki uboczne tych szczepień, zamiast widzieć ich korzyści. Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku rodziców, którzy prowadzą intensywny styl rodzicielski oraz tych, którzy otrzymują niepokojące informacje na temat szczepień od rodziny, przyjaciół lub z książek, a nie od lekarzy. Kwestie związane z bezpieczeństwem szczepionek są podkreślane przede wszystkim w prasie, programach telewizyjnych, mediach społecznościowych i Internecie.

Szczególnie niepokojące jest to, że media społecznościowe i Internet często dostarczają wprowadzających w błąd lub niedokładnych informacji. Niestety, informacje te często są zamieszczane obok dokładnych informacji bez weryfikacji źródeł. Naukowcy postawili hipotezę, że interwencje internetowe, które dostarczają faktycznych informacji o szczepieniach za pośrednictwem mediów społecznościowych, mogą przeciwdziałać skutkom wprowadzających w błąd lub niedokładnych postów.

Fobia igłowa i bolesne miejscowe reakcje na szczepienia również odgrywają rolę w przypadku aż do 10% odmów rodziców, zwłaszcza jeśli sami doświadczyli bolesnych szczepień w dzieciństwie. Należy temu przeciwdziałać, stosując środki uspokajające, ucisk w miejscu wstrzyknięcia, stosowanie środków znieczulających miejscowo i odwracanie uwagi dziecka podczas procesu szczepienia.

Najlepszym sposobem reakcji na uchylanie się od szczepień i odmowę szczepień jest zastosowanie różnych podejść, w tym osobistych spotkań w celu przekazania informacji edukacyjnych osobom, które akceptują szczepienia, ale chcą opóźnionego harmonogramu szczepień. Jednakże technika ta nie byłaby skuteczna, gdyby odrzucenie opierało się na przekonaniach religijnych, postrzeganiu zagrożeń związanych ze szczepionkami lub nieskuteczności szczepionki. Historycznie rzecz biorąc, społeczne motywacje szczepień nie odegrały znaczącej roli w zmianie poglądów rodziców na temat szczepień, szczególnie w społeczeństwach, które cenią wolność jednostki ponad odpowiedzialność społeczności. Przegląd systematyczny wykazał, że chociaż rodzice uważają koncepcję, że szczepienia „przynoszą korzyść innym” za ważne, ich decyzja jest ostatecznie oparta na postrzeganych korzyściach dla ich własnego dziecka.

Pracownicy służby zdrowia w dalszym ciągu odgrywają ważną rolę jako zaufane źródła informacji. W rzeczywistości rozmowa z lekarzami na temat obaw związanych ze szczepionkami i przekazywanie opartych na faktach, łatwych do zrozumienia informacji ma pozytywny wpływ na postawę rodziców wobec szczepień. Empatyczne i komunikatywne podejście ze strony personelu medycznego jest zatem niezbędne, aby zapewnić rodzicom zaufanie